اجتماعی
سهم ناچیز پسران از آموزش‌های دوران بلوغ
کارشناس مرکز بهداشت شهید بلندیان قزوین: برنامه آموزشی بلوغ این مرکز که در سال‌های قبل برای دختران و پسران اجرا می‌شد از سال تحصیلی گذشته فقط برای دختران برگزار می‌شود
سمیه بابایی| قزوین - خبرنگار :
یکی از حساس‌ترین دوره‌های زندگی دوره نوجوانی است که با بلوغ همراه است. در این دوره نوجوان کنجکاو‌تر از هر زمان دیگری برای شناخت مسائل جدی فردی و اجتماعی ظاهر می‌شود و برای کسب هویت تجربه‌های مختلفی را پشت سر می‌گذارد. اما امروزه به دلیل فراگیر شدن استفاده از فضای مجازی و دسترسی راحت به هرگونه اطلاعات، نوجوانان بدون هیچ محدودیتی در پی شناخت مسائل مهم برمی‌آیند و این می‌تواند مانند یک شمشیر دو لبه برای فرد عمل کند. به همین دلیل لزوم آموزش مسائل دوران بلوغ و همچنین سواد رسانه‌ای در سنین پایین‌تر پررنگ‌تر می‌شود.
عبور از کودکی
کارشناس نوجوانان و مدارس مرکز بهداشت شهید بلندیان شهرستان قزوین گفت: بلوغ مرحله‌ای از رشد فرد است که باعث عبور از کودکی و رسیدن به بزرگسالی می‌شود. با این‌که بلوغ بیشتر بر تغییرات جسمانی اشاره دارد اما صرفا شامل تغییرات جسمانی نیست و بلوغ روانی را نیز که دیرتر از بلوغ جسمانی اتفاق می‌افتد شامل می‌شود.
«فهیمه کریمی» بیان کرد: بلوغ دختران در 14 سالگی و پسران در 16 سالگی اتفاق می‌افتد، در این سنین هر دو جنس روحیات متفاوتی را تجربه می‌کنند و در برابر مسائل فردی و اجتماعی بسیار حساس می‌شوند. دختران معمولا پرخاشگر، گوشه‌گیر و کم‌رو می‌شوند، بنابراین لازم است با نوجوانانی که در آستانه بلوغ هستند با دقت و آگاهی لازم رفتار شود.
وی ادامه داد: تغییرات بلوغ با توجه به شرایط فرق می‌کند. مهم‌ترین علتی که در سن بلوغ نقش دارد عوامل ژنتیکی است. به همین علت کسانی که هم‌نژاد هستند سن بلوغشان با یکدیگر همخوانی دارد. همچنین تغذیه یکی دیگر از عوامل بروز بلوغ است. مثلا دخترانی که چاق هستند و 30 درصد وزنشان را چربی تشکیل می‌دهد به دلیل این‌که زیر بافت چربی استروژن وجود دارد و مقدار هورمون آن بالاتر است نسبت به دیگر همسالان خود بلوغ را زودتر تجربه می‌کنند، اما دخترانی که لاغر هستند سن بلوغ بالاتری دارند.
بلوغ زودرس و دیررس
این کارشناس میزان دریافت نور، وضعیت جغرافیایی محل زندگی، سلامت عمومی و وضعیت روحی و روانی فرد را در بروز بلوغ موثر دانست و گفت: بلوغ اگر در دختران زیر 8 سال و در پسران زیر 9 سال اتفاق بیفتد، زودرس نامیده می‌شود. همچنین اگر تا 17 سالگی نشانه‌های بلوغ ظاهر نشود فرد دچار بلوغ دیررس شده است که در هر 2 مورد مراجعه به متخصص غدد ضروری است.
بلوغ در دختران و پسران
کارشناس نوجوانان و مدارس مرکز بهداشت شهید بلندیان شهرستان قزوین تصریح کرد: در دختران آخرین علامت بلوغ قاعدگی است و از اولین نشانه‌های شروع بلوغ تا قاعدگی 2 تا 4 سال فاصله وجود دارد. در این دوره به علت خونریزی دختران باید قرص آهن مصرف کنند، حتما صبحانه کامل بخورند و یک برنامه ورزشی منظم داشته باشند. ما نیز در طول سال تحصیلی برای پایه هفتم تا دوازدهم برنامه توزیع قرص آهن را به مدت 16 هفته اجرا می‌کنیم.
کریمی ادامه داد: در سال‌های قبل برنامه آموزشی بلوغ ما برای هر دو جنس اجرا می‌شد، اما در سال تحصیلی 97ـ98 تصویب شد که این آموزش فقط به پایه هفتم دختران داده شود. به علت کمبود نیروی مرد و از آنجایی که بیشتر همکاران ما خانم هستند و بلوغ جسمی پسران نیز موضوعی نیست که ما نیروی خانم خود را برای توضیح آن بفرستیم، برای دانش‌آموزان پسر بیشتر بر بلوغ روانی تمرکز می‌کنیم.
وی افزود: ما برای والدین نوجوانان نیز کلاس‌های آموزشی برگزار می‌کنیم تا بتوانند فرزندان خود را در این دوره بهتر درک کنند. برای دانش‌آموزان دختر معمولا مادران برای دریافت آموزش به مدرسه مراجعه می‌کنند و ما سعی می‌کنیم به نحوی این آموزش‌ها را بدهیم که مادر بتواند در این دوره فرزند خود را در خانه به طور کامل حمایت کند. همچنین مادر نیز باید به فرزند خود گام به گام آموزش بدهد که رشد اندام و تغییرات در این دوره یک امر طبیعی است و اصلا یک اتفاق عجیب نیست.
فضای مجازی
یک روان‌شناس گفت: استفاده از فضای مجازی برای کودکان زیر 5 سال به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود، زیرا باعث بروز بیش‌فعالی و اضطراب در آنها می‌شود. از آنجا که در این دوره زمانی منع کردن استفاده از فضای مجازی و لوازم ارتباطی ممکن نیست بهتر است خانواده‌ها آن را مدیریت کنند.
سمانه زاهدیان خاطرنشان کرد: استفاده از فضای مجازی بین نوجوانان شایع‌تر است و معمولا خانواده‌ها مدت‌زمان زیادی فرزندان خود را در این فضا تنها می‌گذارند و به دلایل مختلف زمان کافی برای نظارت بر فرزند خود ندارند، اما لازم است توجه بیشتری به نوجوانان در آستانه بلوغ بشود.
وی توضیح داد: بسیاری از پدرها و مادرها به دلیل این‌که کمتر در خانه هستند یا حوصله رسیدگی به مسائل فرزندشان را ندارند آنها را به سمت فضای مجازی هدایت می‌کنند و این باعث ایجاد هویتی ناپخته در نوجوان می‌شود که در نهایت می‌تواند آسیب‌های جدی روحی بر وی وارد کند.
زنگ خطر
این روان‌شناس گفت: نوجوانانی که در آستانه بلوغ هستند گاه بالای 7 یا 8 ساعت در فضای مجازی هستند و با وجود این احساس تنهایی می‌کنند، پرخاشگر و لجباز می‌شوند و ارتباطات خود را با افراد حقیقی از دست می‌دهند. دقیقا این زمانی است که والدین باید زنگ خطر را احساس کنند، زیرا نوجوان حساس‌ترین دوره زندگی خود را تجربه می‌کند و نیازمند توجه و همراهی خانواده است.
زاهدیان اظهار کرد: متاسفانه شاهد هستیم که در بسیاری از خانواده‌ها پدر و مادر نیز زمان زیادی را در فضای مجازی صرف می‌کنند و همین رفتار می‌تواند الگوی نوجوان باشد. در این مواقع والدین از تغییرات رفتاری فرزندشان غافل می‌شوند و نوجوان نیز همه اطلاعات و آگاهی خود را بی‌هیچ مدیریتی از فضای مجازی کسب می‌کند و این می‌تواند باعث بروز اختلالات هویتی در فرد شود.
وی افزود: علاوه بر این‌که اعتیاد به فضای مجازی یکی از علل بلوغ زودرس است، کسب اطلاعات بالاتر از رده سنی نوجوان می‌تواند او را زودتر از زمانی که باید وارد مرحله بزرگسالی و دغدغه‌های آن بکند و باعث افسردگی فرد بشود. همچنین به دلیل این‌که این سنین آغاز بلوغ جسمی است علاقه نوجوان نیز به مسائل جنسی بیشتر می‌شود و امکان دارد فضای مجازی او را به سمت انحرافات جنسی بکشاند.
نحوه نظارت والدین بر فضای مجازی
سمانه زاهدیان، روان‌شناس، در خصوص مدیریت استفاده فضای مجازی برای نوجوانان گفت: والدین باید ساعت‌های مشخصی را برای حضور فرزندانشان در این فضا در نظر بگیرند و نظارت کامل بر فرزند خود داشته باشند. این بدان معنا نیست که پدر یا مادر مدام کنار فرزند خود باشند صرفا کافی است که نوجوان بداند والدینش در هر زمانی می‌توانند به فضای مجازی او دسترسی داشته باشند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر والدین باید درباره مزایا و معایب این فضا با فرزند خود صحبت کنند و هرآنچه لازم است در حد فهم نوجوان به او بیاموزند.
